خبرگزاری ورزش والیبال

بخش نخست :

تکنيک پنجه

فن پنجه از ظرافت و دقت خاصى برخودار است، بر همين اساس پاس‌دهنده‌ها (پاسورها) ارزش و اعتبار کار خود را در اجراء صحيح و دقيق اين مهارت‌ها مى‌دانند.

دريافت توپ

اين قسمت از فن شامل مرحله‌اى است که توپ در مسير ميدان ديد فراگير قرار مى‌گيرد، دست‌ها به استقبال توپ مى‌رود و آن را در درون پنجه‌ها که به‌صورت ظرفى کروى شکل درآمده جاى مى‌دهد. اين مرحله با کمى مکث همراه است، زاويهٔ مفصل آرنج کاهش پيدا مى‌کند و دست‌ها به بدن نزديک مى‌شوند. پاها از مفصل زانو خم شده، بدن به سمت پائين متمايل مى‌گردد. در واقع در اين مرحله از آموزش مى‌توان بدن را به فنرى تشبيه کرد که در اثر نيروى وارده جمع مى‌شود (تصوير بالا).

ارسال توپ

اين مرحله از تکنيک از لحظه‌اى آغاز مى‌شود که توپ دريافت شده توسط پنجه‌هاى فراگير به‌طرف هدف موردنظر رها مى‌شود. بايد توجه داشت که حالت دست‌ها درست عکس حالت دريافت مى‌باشد، بدين معنى که در اينجا زاويهٔ مفصل آرنج زياد مى‌شود.

انواع فن پاس پنجه

- پاس با يک دست:

براى اجراء اين فن کافى است که کليه شرايط اصول تکنيکى پاس با دو دست را رعايت کنيم، منتهى بايد به‌خاطر داشت که دريافت و ارسال توپ در اين وضعيت صرفاً با يک دست صورت مى‌گيرد (تصوير زير)

پاس پشت:

وضعيت بدن فراگير در هنگام دريافت توپ تقريباً شبيه وضعيت پاس معمولى مى‌باشد. ولى در لحظه ارسال، سر و بالاتنه بازيکن به سمت عقب متمايل مى‌شود. لازم است پاس‌دهنده پس از اجراء فن مسير توپ را تا جاى امکان تعقيب نمايد (تصوير زير).

پاس در حال پرش:

انواع پاس پنجه را مى‌توان در حالت پريدن انجام داد. (تصوير زير)

نکات ايمنى

در هنگام انجام تمرينات فن پنجه بايد صرفاً از توپ معمولى واليبال استفاده کرد و از به‌کارگيرى ساير توپ‌هاى ورزشى (فوتبال، بسکتبال و...) که خصوصاً در اين مقطع از آموزش (پايه)، انگشتان فراگيران را دچار آسيب جدى مى‌کند خوددارى شود.

- هميشه قبل از تمرين پنجه، لازم است اهرم‌هاى درگير (انگشتان) کاملاً گرم و آماده شوند.

- در هنگام تمرين لازم است محوطهٔ بازى خالى از هر گونه شيء يا مانع باشد، چنانچه تور واليبال نصب گرديده بايد کاملاً از برخورد فراگيران با تور و ميله آن ممانعت نمود.

- خصوصاً لازم است در هنگام تمرين و بازى ميله سفت کنندهٔ سيم بکسُل از چرخ‌دنده آن جدا شده، محل مربوطه با ابر ضخيم يا وسيلهٔ مناسب ديگر پوشانيده شود تا در اثر برخورد فراگيران با آن خطرى متوجه بازيکنان نشود.

ادامه دارد...

بخش دوم

تکنيک ساعد

معمولاً هنگامى که توپ، پائين‌تر از ناحيهٔ کمر قرار مى‌گيرد و در حال نزديک شدن به زمين است، اين فن کارآئى بيشترى پيدا مى‌کند. همچنين وقتى که توپ در اثر يک ضربهٔ محکم با سرعت زياد هدايت مى‌شود، مى‌توان با اجراء تکنيک ساعد آن را به خوبى مهار کرده، سپس با وارد کردن نيروئى مناسب آن را به محل دلخواه ارسال نمود.

نگاهى کوتاه به تاريخچهٔ اين فن روشنگر اين مطلب است که در آغاز پيدايش واليبال، توپ‌هائى که پائين‌تر از حد کمر بازيکنان قرار مى‌گرفت، با قسمت کف هر دو دست دريافت و ارسال مى‌گرديد. ولى چون چنين دريافتى معمولاً با مکث همراه بود و علاوه بر آن سرعت توپ باعث جدا شدن دست‌ها مى‌شد، اين شيوه دوام چندانى نيافت. سپس اهل فن روش ديگرى را ابداع کردند که موجب شد مکث توپ در داخل دست‌ها کاهش يابد، با اين روش توپ‌هائى که در سطح پائين‌ بدن قرار داشت با پشت دست‌ها دريافت و ارسال مى‌شد. اما به مرور زمان و افزايش سرعت توپ اين روش نيز کارآئى خود را از دست داد، زيرا سرعت توپ دست‌هاى دريافت کننده را از يکديگر جدا مى‌کرد و در نتيجه مانع ارسال توپ به محل دلخواه مى‌گرديد. سرانجام ژاپنى‌ها فنى را ابداع کردند که توانست جوابگوى همه نارسائى‌هاى مورد نظر باشد و اين بود که فن ساعد در ميان علاقمندان به اين ورزش مرسوم گشت.

آموزش فن ساعد

در اين بخش از تکنيک به‌دليل شباهت زياد آن با فن پنجه، سعى مى‌شود از شرح وضعيت‌هاى مشابه اين فنون صرف‌نظر شود و تا جاى امکان تنها به نکاتى توجه گردد که مخصوص فن ساعد باشد. بنابراين لازم است در هنگام تمرين فنون ساعد، تذکرات لازم در اين‌باره از سوى مربيان به فراگيران داده شود. براى يادگيرى اين فن بايد به اين موارد توجه شود:

- چهار انگشت دست عادت در داخل دست ديگر قرار داده مى‌شود، آنگاه شست‌ها به هم نزديک شده و در امتداد هم وضعيت ساعد را به‌وجود مى‌آورند (تصوير زير).

- سطح برخورد توپ با دست‌ها هر قدر بيشتر باشد، به همان اندازه ارسال توپ به هدف موردنظر از دقت بيشترى برخودار است.

- براى ايجاد سطح وسيع در ناحيهٔ ساعد، کافى است دست‌ها را از ناحيه مچ به‌طرف پائين بکشيد.

- در کليه حالات، ساعد و بازوى فراگير در امتداد يکديگر قرار دارند و هيچ‌گاه دست‌ها از ناحيهٔ مفصل آرنج خم نمى‌شوند (دست‌ها کاملاً راست و کشيده هستند).

- در هنگام دريافت توپ، چنانچه فراگير شکم و شانه‌هاى خود را به سمت داخل بکشد، شرايط آسان‌ترى براى دريافت او به‌وجود مى‌آيد.

- محل اصلى دريافت توپ کاملاً روى ساعد فراگير مى‌باشد، اين محل تقريباً به قطر دو انگشت بالاتر از مچ دست‌ها است.

- بالاتنه هم به سمت جلو متمايل است و پشت فراگير کاملاً صاف و سر به سمت بالا قرار دارد.

- فاصله پاها نسبت به هم اندکى بيش از اندازهٔ عرض شانه‌ها مى‌باشد.

در دريافت و ارسال توپ در وضعيت روى سر، بالاتنه تقريباً عمود بر پاها مى‌باشد.

وضعيت استقرار پاها

به‌طور کلى با اتخاذ سه روش مى‌توان نسبت به دريافت و ارسال توپ با ساعد اقدام کرد. البته لازم به يادآورى است که اين شيوه‌ها براى اجراء فن پنجه نيز مناسب مى‌باشد. بديهى است فراگيران برحسب عادت خود (راست دست و چپ دست بودن) شيوه مناسب را اتخاذ مى‌کنند. اين روش‌ها عبارت است از:

- پاى چپ جلو و پاى راست عقب

- پاى راست جلو و پاى چپ عقب

- هر دو پا موازي.

۱.دريافت توپ با ساعد:

معمولاً توپ‌هائى که داراى سرعت هستند و در ناحيه کمر و پائين‌تر از آن قرار دارند با ساعد دريافت مى‌شوند. وقتى توپ در ميدان ديد فراگير قرار گرفت، دست‌ها در جهت مسير توپ در وضعيت آماده مى‌باشند. در واقع مرحله دريافت با توقف کوتاه توپ در دست‌ها همراه است که اين امر موجب کاهش سرعت توپ شده، در نتيجه به افزايش کنترل آن کمک مى‌کند. در اين حالت وزن، بيشتر روى پاى عقبى متمرکز مى‌شود و زواياى اهرم‌هاى بدن کم‌تر شده، مرکز ثقل به زمين نزديک‌تر مى‌گردد (تصوير زير)

۲. ارسال توپ با ساعد:

پس از دريافت توپ بلافاصله مرحله ارسال شروع مى‌شود. در اين مرحله فراگير در نظر دارد توپ دريافتى را به‌طرف هدف معين ارسال کند. معمولاً ارسال توپ با هدايت دست‌ها به سمت جلو انجام مى‌شود. لازم به ذکر است که هدايت دست‌ها پس از جدا شدن توپ از ساعد نيز ادامه داشته، تا حدامکان به‌ دنبال توپ کشيده مى‌شود. انتقال وزن بدن از پاى عقب به پاى جلو در هدايت توپ به هدف موردنظر کمک قابل توجهى مى‌کند. در اين وضعيت برخلاف مرحله دريافت، زواياى اهرم‌هاى بدن بيشتر (بازتر) شده، مرکز ثقل بدن نيز به سمت بالا هدايت مى‌شود (تصوير زير).

اجراء ساعد

۱.اجراء ساعد در بالاى سر:

چنانچه بخواهيم توپ به‌صورت ساعد در بالاى سر دريافت و يا ارسال شود، بايد نکات زير مورد توجه قرار گيرد:

- در اين حالت بالاتنه تقريباً عمود بر اهرم‌هاى پا است.

- زاويهٔ دست‌ها نسبت به بدن تقريباً ۹۰ درجه است.

- کليهٔ اصول دريافت و ارسال توپ نيز در اين حالت رعايت مى‌شود (تصوير زير).

۲. اجراء ساعد به سمت پشت:

در شرايط بازى اجراء اين فن نسبت به ساير فنون ساعد کم‌تر مشاهده مى‌شود. ولى چنانچه بخواهيم توپ به‌صورت ساعد به سمت پشت ارسال شود، لازم است نکات زير مورد توجه قرار گيرد:

- در اين حالت زاويهٔ بالاتنه نسبت به پاها بيش از ۹۰ درجه مى‌باشد.

- زاويهٔ دست‌ها نيز نسبت به بدن از ۹۰ درجه بيشتر بوده، در حالات مختلف اين زاويهٔ گاهى به ۱۸۰ درجه مى‌رسد.

- دست‌ها در مسير توپ هدايت مى‌شوند و ارسال‌کننده مى‌تواند از بالاى سر مسير حرکت توپ را مشاهده نمايد (تصوير زير).

ادامه دارد...

تمرینات برای تکنیک ساعد در ورزش والیبال / آموزش تصویری

بخش سوم - تکنيک سرويس

به جريان انداختن توپ از محل مجاز زمين توسط يک بازيکن بر طبق مقررات خاص ”سرويس“ ناميده مى‌شود.

براى فراگيرى هرچه بهتر فنون بايد از همان ابتدا آموزش تمرينات به‌صورت هدف‌دار ارائه شود، خصوصاً براى سرويس اين قاعده از اولويت بيشترى برخودار است. نکته مهم دقت در اندازه پرتاب توپ مى‌باشد. زيرا چنانچه پرتاب توپ بيش از اندازه يا برعکس صورت گيرد حداقل سرويس زننده با دو مشکل مواجه مى‌شود:

۱. همزمانى مطلوب بين دست ضربه و توپ حاصل نمى‌شود.

۲. محل موردنظر توپ (زير و پشت آن) دقيقاً براى وارد کردن ضربه شناسائى نمى‌شود.

انواع سرويس

الف . سرويس ساده:

ساده‌ترين نوع سرويس در واليبال سرويس ساده است، ولى بايد توجه داشت چنانچه در اجراء اين مهارت به اصول تکنيکى آن توجه نشود، فراگير نخواهد توانست اين سرويس را به‌طور صحيح اجراء نمايد. بنابراين لازم است در هنگام اجراء فن به اين نکات توجه شود:

- افراد راست دست، پاى چپ خود را در جلو قرار مى‌دهند و افراد چپ دست عکس اين حالت را رعايت مى‌کنند.

- براى تعادل بيشتر لازم است با خم کردن مفصل زانوها مرکز نقل را به زمين نزديک کرد.

- اندازهٔ پرتاب توپ بايد به نحوى باشد که بين اجراء ضربه و رها شدن توپ همزمانى به‌وجود آيد.

- بالاتنه به سمت جلو متمايل و با دست کاملاً کشيده به توپ ضربه وارد مى‌شود.

- دقت کنيد که ضربه بايد به زير توپ و متمايل به پشت آن و با سطح بيشتر دست (کف و انگشتان) به توپ وارد شود.

- در هنگام اجراء سرويس از انتقال وزن بدن از پاى عقب به پاى جلو استفاده شود. (تصوير زير) شما را در زدن ضربهٔ صحيح کمک مى‌کند.

تمرينات سرويس ساده:

۱. بدون توپ:

فراگيران ابتدا در پشت خط انتهائى زمين با رعايت فاصله موردنياز مستقر مى‌شوند (چنانچه تعداد نفرات زياد باشند استفاده از ساير خطوط زمين براى تمرين بدون توپ بلامانع است). آنگاه با فرمان مربى نحوهٔ اجراء سرويس ساده تمرين مى‌شود و در اين حالت مربى به اصلاح حرکات تمام فراگيران مى‌پردازد.

۲. با توپ:

تعدادى از فراگيران در پشت خط انتهائى مستقر مى‌شوند و در مقابل هر يک از آنها به فاصله تقريبى ۵ متر گروه ديگرى از فراگيران قرار مى‌گيرند. مربى از فراگيران مى‌خواهد که سرويس ساده را تمرين کنند. آنگاه به اصلاح حرکت آنان مى‌پردازد. فراگيران بايد توجه کنند که نفرات مقابل آنها به‌عنوان يک هدف معيار محسوب مى‌شوند. تصوير زير به خوبى نحوهٔ صحيح تمرين را نشان مى‌دهد.

وقتى اطمينان حاصل شود که فراگيران تمرين را به‌صورت صحيح انجام مى‌دهند، به دستور مربى فاصلهٔ بين فراگيران زياد و زيادتر مى‌شود و در نهايت هر دو گروه در دو انتهاى زمين مقابل يکديگر قرار مى‌گيرند و در واقع سرويس ساده را از محل قانونى به اجراء درمى‌آورند.

ب .سرويس تنيسى (آبشارى):

اين سرويس در وضعيت‌هاى مختلف قابل اجراء است: در حالت ثابت، در حال حرکت و به‌صورت پرش.

براى اجراء اين فن در وضعيت ثابت (در جا) مى‌توان به اين موارد توجه داشت:

- وضعيت ايستادن فراگير و شيوهٔ خم کردن پا از مفصل زانو مانند سرويس ساده مى‌باشد.

- ارتفاع پرتاب توپ براى ايجاد همزمانى و هماهنگى بين دست ضربه و توپ به اندازهٔ طول دست به اضافه قطر توپ (۲۰ سانتى‌متر) مى‌باشد.

- پس از پرتاب توپ به هوا، دست عقب مى‌رود و بدن نسبت به تور داراى قوس محدّب است. ولى در هنگام زدن ضربه عکس اين حالت اتفاق مى‌افتد، يعنى بدن سرويس‌زننده از حالت محدب به مقعر تغيير وضعيت مى‌دهد.

- در لحظه ضربه زدن به توپ، دست کاملاً مستقيم و بدون هيچ زاويه‌اى در مفصل آرنج اين فن اجراء مى‌شود. دست سرويس‌زننده به بالاى توپ و متمايل به پشت آن اصابت مى‌کند.

- مى‌توان در حالت طبيعى از همه قسمت‌هاى دست (مچ، کف و پنجه‌ها) براى ضربه‌ زدن به توپ استفاده کرد.

- نکتهٔ مهم نحوهٔ پرتاب توپ است. اين پرتاب بايد کاملاً در مسير حرکت دستِ ضربه باشد. در غير اين صورت سرويس را نمى‌توان به محل دلخواه ارسال کرد. تصاوير زير مراحل اجراء اين سرويس را نشان داده است.

تمرينات سرويس تنيسى (آبشار):

۱. بدون توپ:

در اين تمرين از فراگيران خواسته مى‌شود که در منطقهٔ مجاز سرويس (پشت خط انتهائى زمين) مستقر شوند و موارد فنى سرويس آبشار ر ابتدا در ذهن مرور کرده، سپس به توپ فرضى ضربه بزنند. مطمئناً در اين مرحله از آموزش، مربيان فرصت بيشترى براى اصلاح حرکات فراگيران پيدا مى‌کنند.

۲. با توپ:

در اين تمرين مانند سرويس ساده از فراگيران مى‌خواهيم که با رعايت فاصله مناسب از يکديگر در پشت خط انتهائى زمين مستقر شوند. گروه ديگرى از فراگيران در فاصله ۵ مترى در داخل زمين مقابل آنها قرار مى‌گيرند. در اين وضعيت فراگيران براى نفر مقابل خود به‌عنوان هدف مى‌باشند که لازم است، سرويس (آبشارى) درست در جهت آنها ارسال شود. فاصلهٔ فراگيران پس از اطمينان از اجراء صحيح تکنيک زياد مى‌شود و در نهايت هر دو گروه از انتهاى زمين در تکرارهاى متوالى به اجراء سرويس مى‌پردازند. اين تمرين در تصوير زير به‌صورت سرويس ساده نشان داده شده است.

تعدادى از فراگيران در انتهاى سمت راست زمين و تعداد ديگرى در انتهاى سمت چپ مستقر مى‌شوند. ابتدا از آنها خواسته مى‌شود که به‌طور دلخواه هر يک از سرويس‌هاى (ساده ـ تنيسى) را تمرين کنند. آنگاه براى افزايش دقت در فراگيران، از آنان خواسته مى‌شود که به داخل زمين رفته، به‌عنوان هدف سرويس‌هاى مقابل را دريافت نمايند. پس از اجراء تکرارهاى متوالى بايد محل آنان تغيير کند (تصوير زير)

نکات ايمنى

هنگام تمرين سرويس، خصوصاً سرويس آبشاري، فراگيران بايد کاملاً عضلات کتف را گرم کنند. زيرا در غير اين صورت فشارهاى وارد بر کتف احتمال به‌وجود آوردن آسيب‌هاى شايع اين عضو را فراهم مى‌سازد.

- به فراگيران تذکر داده شود که در هنگام تمرين، همواره متوجه ارسال توپ سرويس شدهٔ بازيکنان مقابل باشند، تا توپ به‌طور ناگهانى به سر و صورت آنها اصابت نکند.

- پس از اتمام تمرينات، دقت شود تا کليه وسايلى که از آنها به‌عنوان هدف استفاده شده از زمين خارج شود، تا در ادامهٔ تمرين اين وسايل براى فراگيران مشکلى فراهم نسازد.

- به فراگيران يادآورى شود که پس از اجراء سرويس (ضربه زدن به توپ) دست خود را به‌دنبال توپ تا ناحيه ران ادامه دهند. اين امر موجب مى‌شود که عضلات کتف در مسير صحيح حرکت کند و از وارد آمدنِ آسيب بر اين عضو جلوگيرى نمايد.